Cucurbita pepo L.
Występowanie: roślina pochodzi z Ameryki Środkowej. Obecnie uprawiana w wielu krajach w tym w Polsce.
Jak rozpoznać: posiada łodygę płożącą do 10 metrów długości, owłosioną z licznymi wąsami czepnymi. Liście duże, kwiaty żółte, owoc duży kulisty lub podłużny o średnicy zazwyczaj do 40 cm.
Jadalne części: nasiona, miąższ pozbawiony skorupki. jesienią tuż przed pierwszymi przymrozkami zbieramy całe dojrzałe owoce dyni. Przechowujemy w ciemnym i suchym miejscu. Możemy wykonać z nich przetwory i zapasteryzować a nasiona po dokładnym oczyszczeniu wysuszyć.
Składniki roślinne: mieszanina trójterpenów, fitosterole, do 37 % oleju, związki białkowe, cukry, lecytyny i sole mineralne – głównie cynk.
Zastosowanie w fitoterapii: Świeże nasiona dyni są znakomitym środkiem przeciwrobaczym (składnik nasion kukurbitacyna- łatwo przenika do ciał pasożytów porażając ich układ nerwowy, jednocześnie nie jest toksyczna dla człowieka gdyż nie wchłania się w przewodzie pokarmowym). Skuteczne w zwalczaniu tasiemca uzbrojonego i nieuzbrojonego u dzieci i dorosłych a także przeciw glistom ludzkim i owsikom a nawet przeciw tęgoryjcowi dwunastnicy
Działania niepożądane: brak skutków ubocznych
W medycynie ludowej: okładami z plastrów miąższu leczono zapalenie spojówek. Stosowano jako środek kosmetyczny do przemywania twarzy. Odwar z liści dyni stosowany był do kąpieli dla suchotników (gruźlików). Świeże pestki dyni stosowane były powszechnie jako skuteczny środek przeciwpasożytniczy.
W kuchni ludowej: dawniej po za owocem jadano także pędy. Z ziaren dyni sporządzano olej a miąższ służył jako zaprawa do zup. Z wysuszonych ziaren gotowano polewki na mleku. Wydrążone tykwy dyni zastępowały butelki.
W kuchni: dynia jest bardzo uniwersalna. Można z niej przyrządzić sernik, kotlety, mufiny, placki, ciasta, zupy, racuchy, przetwory, kiszonki i inne.
Prozdrowotna zupa dyniowa
Składniki:
1 dynia piżmowa
1 cebula
3 ząbki czosnku
1 cytryna
3 cm świeżego imbiru
2 cm świeżej kurkumy
1 pęczek świeżej kolendry
1 szczypta cynamonu cejlońskiego
¼ łyżeczki pieprzu cayenne
1 łyżeczka soli kłodawskiej
1 łyżeczka mielonego kminu
1 łyżeczka papryki wędzonej
1 łyżka oleju kokosowego
1,5 litra bulionu „smak”
grzanki z pieczywa żytniego
Rozgrzać patelnię i dodać do niej olej kokosowy oraz starty imbir, kurkumę, kmin, cynamon, pieprz cayenne i wedzoną paprykę. Dusić razem 203 minuty. Następnie do przypraw dodać posiekaną w piórka cebulę oraz posiekany czosnek. Zeszklić.
W między czasie przekroić dynię na 4 części, wyjąc gniazda nasienne a dynię upiec w piekarniku nagrzanym do 160 stopni przez 20 minut.
Po tym czasie ostudzić dynię i przełożyć ją do garnka, dodać przyprawy i zalać wszystko bulionem. Gotować na wolnym ogniu przez 20 minut. Zblendować na gładką masę. Podawać z posiekaną kolendrą i grzankami z pieczywa żytniego
Tekst: Nina Bojarska
Fot: Nina Bojarska
Przepis i opis rośliny pochodzi z książki “Zdrowi z Natury” która ukaże się w kwietniu nakładem wydawnictwa BOSZ
